Hafıza Kaybı Riskinizi Kan Grubunuz Belirleyebilir mi?

Kan grubunuzu bilmek, yalnızca acil bir kan nakli gerektiğinde hayati önem taşımaz. Modern tıp araştırmaları, kan grubumuzun bizi belirli sağlık koşullarına karşı ne kadar yatkın hale getirebileceği konusunda giderek daha fazla ipucu sunuyor. Bu bağlantılardan biri, AB kan grubuna sahip bireylerin yaşlandıkça zihinsel gerileme yaşama riskinin daha yüksek olabileceği yönünde.

1900'lerin başına kadar doktorların tüm kanı aynı sanması ve yanlış kan nakilleri nedeniyle yaşanan ölümler artık geride kaldı. Kanın A, B, AB ve O gibi türlere ayrılması (en önemli genetik özelliklerimizden biri), tıp için devrim niteliğindeydi. Ancak bu keşif, bazı kan gruplarının felç (inme) riskini artırması gibi yeni bulguları da ortaya çıkardı.

Hafıza kaybı ve demansın (bunama) henüz bilinen kesin bir tedavisi yok. Bu nedenle, risk faktörlerini bilmek, önleyici tedbirler alabilmek açısından büyük güç demektir.

AB Kan Grubu ve Bilişsel Gerileme Riski

Kan grupları A, B, AB ve O olarak dörde ayrılır. AB kan grubu, özellikle AB negatif (ABD nüfusunun %0.6'sı) olmak üzere en nadir bulunan türdür.

2014 yılında Neurology (Amerikan Nöroloji Akademisi'nin tıp dergisi) dergisinde yayımlanan kapsamlı bir çalışma, bu nadir gruba sahip kişiler için endişe verici bir bulguya ulaştı. Araştırma, AB kan grubuna sahip kişilerin, diğer kan gruplarına sahip olanlara kıyasla, demans öncesi görülen düşünme ve hafıza problemleri (bilişsel bozulma) yaşama olasılığının %82 daha fazla olduğunu buldu.

Bu çalışma, 45 yaş üstü 30.000'den fazla bireyi ortalama 3.4 yıl boyunca takip etti. Başlangıçta sorunu olmayan 495 katılımcıda sonradan bilişsel bozulma geliştiği görüldü. Bu gruptakilerin %6'sının AB kan grubuna sahip olduğu tespit edildi. Araştırmacıların belirttiği gibi, bu oran, genel popülasyondaki AB kan grubu sıklığından (%4) daha yüksekti.

Protein Faktörü ve Çelişkili Araştırmalar

2014'teki aynı çalışma, yüksek seviyedeki "faktör VIII" adlı bir pıhtılaşma proteininin de hafıza sorunları riskini %24 artırdığını gösterdi. AB kan grubuna sahip kişilerde bu proteinin seviyeleri ortalamanın üzerindeydi.

Ancak, bu bulgudan sadece bir yıl sonra, 2015'te PLOS One dergisinde yayımlanan devasa bir çalışma, bu bulgularla çelişti. İsveç ve Danimarka'da 1.6 milyondan fazla kan bağışçısının veritabanını inceleyen araştırmacılar, 3.615 Alzheimer, 1.842 vasküler demans ve 9.091 diğer demans vakasını analiz etti. Sonuç olarak, ABO kan grubu ile Alzheimer veya diğer demans türleri arasında hiçbir ilişki bulunamadı.

Dolaylı Risk: Sorun Kan Grubu mu, Felç Riski mi?

Peki, bu iki zıt sonuç nasıl açıklanabilir? Cevap, demansa yol açan dolaylı faktörlerde yatıyor olabilir.

Örneğin, 0 (Sıfır) kan grubunun demansa yol açtığı bilinen bazı durumlara karşı koruyucu olduğu gösterilmiştir. Yine Neurology dergisinde yayımlanan 2022 tarihli bir başka çalışma, A kan grubuna sahip kişilerin felç (inme) geçirme riskinin %16 daha yüksek olduğunu buldu. Buna karşılık, 0 kan grubuna sahip olanlarda felç riski %12 daha düşüktü.

Felç, yüksek tansiyon ve obezite gibi durumlar, hafıza kaybı ve demans için kanıtlanmış risk faktörleridir.

2014'teki (AB grubunu riskli bulan) çalışmanın araştırmacıları da, AB kan grubunun zaten koroner kalp hastalığı ve felç gibi durumlarla ilişkili olduğunu belirtmişti.

Bu durum, şu anki ana hipotezi oluşturuyor: AB kan grubunun bilişsel gerileme ile olan ilişkisi, beyni doğrudan etkilediği için değil, bu kişilerin felç riskinin görece daha yüksek olması nedeniyle dolaylı bir sonuç olabilir.

Kan grubu ve demans arasındaki kesin bağlantı için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulsa da, bu nadir kan grubuna sahip kişilerin kalp ve damar sağlığına ekstra dikkat etmesi önem taşıyor.